Europees uitwisselingsproject van Erasmus+
Keunstwurk doet samen met de cultuurafdeling van Provincie Fryslan en Streekwurk Noord-East mee aan Culture Up, een Europees uitwisselingsproject van Erasmus+. Centraal staat de vraag hoe je door middel van kunst en cultuur het rurale gebied kunt versterken. Hierbij werken we samen met vertegenwoordigers van culturele instellingen en overheden uit Denemarken (Ringkøbing Skjern), Ierland (regio Galway), Finland (Tampare / Sastamala) en Servië (Novi Sad). Deze partners hebben met elkaar gemeen dat ze betrokken zijn geweest bij voorgaande, aankomende of aspirerende Culturele Hoofdsteden.
Vanaf het najaar 2020 tot oktober 2021 bestonden onze uitwisselingen uit Zoom-bijeenkomsten. Hierin onderzochten we onze gezamenlijke onderzoeksthema’s. Dit werden communicatie, digitalisering, jeugd, duurzaamheid en gemeenschappen. Tussen oktober 2020 en november 2022 brengen we een bezoek aan ieder partnerland. Het project wordt aangestuurd door de cultuurafdeling van de gemeente Ringkøbing Skjern in Denemarken.
REIS 4
Tampere in Finland
19 tot en met 23 september 2022
Op naar Finland! Waar onze partners van Sastamala Community College, Tampere Art Museum en Tampere Philharmonic Orchestra een goed gevuld programma voor ons hebben voorbereid. Ik ben dit keer op pad met collega’s Theo Smedes (theater) en Wilbert Zwier (muziek). Waar we vol goede zin aan de heenreis begonnen, zonk ons de moed in de schoenen toen we op Schiphol aankwamen. Het was net die ene maandag, die dag dat er urenlange rijen voor de check-in stonden. Er kwam geen einde aan en we misten helaas onze vlucht. Wonder boven wonder konden we nog mee met de volgende vlucht en kwamen we nog diezelfde avond aan in het resort Ellivuori voor het welkomstdiner.
Dag 1: van de Devil’s Mountain naar de Escaperoom
De volgende ochtend werden we wakker met uitzicht op een prachtig meer. Na het ontbijt was het tijd voor een actieve start. We maakten een wandeling naar de Stone Castle, een huis bestaande uit grote gestapelde keien, ontworpen door de kunstenaar Emil Danielsson die het als atelier en zomerhuis gebruikte. Op de Devil’s Mountain werden we getrakteerd op een prachtig uitzicht over het meer en de bossen. Zo zou je elke dag wel willen beginnen!
Terug bij het resort kregen we een presentatie van Petra Käppi van Culture Cooperation Uulu. Ze verzorgen interactieve verhalende concerten voor verschillende doelgroepen en brengen daarbij traditionele Finse en etnische instrumenten onder de aandacht. We mochten de instrumenten zelf proberen en maakten met elkaar een eenvoudig lied over onze ervaring tijdens de wandeling in het bos.
Na de lunch volgden verschillende presentaties over het Gregoriaanse Muziek Festival, het tweedehands boekenfestival The Old Days of Literature en partner Sini-Mari Lepisto vertelde over het werk van de Satamala Community College. Deze instelling verzorgt volwasseneducatie in kunst- en levensvaardigheden op 100 locaties in de regio en bereikt wel 4600 mensen, met in totaal 14000 deelnemers (mensen volgen dus meerdere cursussen per jaar) bij de 600 cursussen per jaar. Er zijn ruim 200 docenten in dienst. Wat een onderneming!
Aan het einde van de middag mochten we er weer op uit. De helft van de groep ging naar de Art Vicary gallery en Funkkis gallery and café & Tyrvää Saint Olaf church. Wilbert en Theo zaten beide in deze groep en waren zeer onder de indruk van de Art Vicary gallery. Een rijke ondernemer had dit pand gekocht om een plek voor ontmoeting en hoogstaande kunst te creëren voor de gemeenschap. Zelf ging ik naar Museum of Finnish Book Pukstaavi waar we naast het bezoeken van een prachtige expositie over de ontwikkeling van de Finse boekdrukkunst, een heuse escaperoom konden doen! Een manier om het jongere publiek meer betrokken te laten zijn. Bij het diner werden we nog getrakteerd met een scene uit Shakespeare’s Midzomernachtdroom door het Romula Artistic Theater, een ambitieuze amateurtheatergroep. Ze spelen vaker Shakespeare, een reden voor Theo om hen in contact te brengen met Theater Diever.
Dag 2: creepy art en magische muziek
Timemanagement is een enorme uitdaging met een grote groep. Vooral als ze allemaal nog moeten uitchecken. Helaas ging dat ten koste van een werksessie over de legacy van Culture Up, waarin we kijken hoe we een vervolg kunnen geven door een artist in residency project en een actief lerend netwerk op te zetten. We moesten al snel weer op pad voor de excursie. Er zaten mensen op ons te wachten. Op excursie gaan is daarentegen wel echt heel fijn! Je bent met een kleinere groep mensen met de dezelfde belangstelling onderweg, bent actiever betrokken bij het gesprek en ziet ook nog eens meer van de omgeving! Mijn groepje had nog wat tijd voor we op de eerste locatie moesten zijn, dus we haakten eerst aan bij de groep die naar de expositie van Ossi Somma in Siuro ging. Eerlijk gezegd best wel lugubere kunst, maar de thema’s lieten wel zien dat de man zijn tijd ver vooruit was en het publiek aansprak op hun materialistische insteek en slechte behandeling van de aarde en elkaar.
Wij reisden door naar Tampere om Community artist Kanerva Kartano te ontmoeten in het verzorgingshuis waar zij parttime werkt. Het was inspirerend om te horen hoe kunstparticipatie wordt gewaardeerd door de organisatie als onderdeel van het welzijn van de bewoners. Ze investeren niet alleen in mankracht, maar ook in materiaal. Alle bewoners krijgen een menukaart waarin ze aan kunnen geven waar ze behoefte aan hebben op het gebied van hun mentale, fysieke en emotionele welzijn. Op basis daarvan wordt een culturele activiteit voor hen uitgekozen.
In het centrum van Tampere bezoeken we daarna Childrens Cultural Centre, waar gezinnen gratis naartoe kunnen om workshops te volgen, theater te maken of de expositie te bezoeken met stukken uit de collectie van het Tampere Art Museum. Zij verzorgen ook het kunstmenu voor de 20.000 kinderen in Tampere, waardoor alles centraal aangestuurd wordt en het gegarandeerd wordt dat kinderen met alle kunstdisciplines in aanraking komen. Voor de expositie in het cultureel centrum zijn kinderen gevraagd om zelf hun favoriete stukken uit te kiezen. Bezoekers mogen daarnaast met een papieren hartje aangeven welk stuk hen raakt en met een vierkantje welke hen aan het denken zet. Eenvoudig, maar super effectief.
In de avond waren VIP’s bij het concert van Philharmonic Orchestra in Tampere Hall, die een optreden verzorgden met de bekende Finse artiest Yona. Een magische ervaring in een prachtige zaal, waarbij we ook een meet-and-greet hadden met twee muzikanten en een rondleiding backstage!
Dag 3: voorleesuurtje en doodlen
Soms heb je even een duwtje nodig om iets te doen wat je best een beetje spannend vindt. Ik werd gevraagd om zonder voorbereiding de evaluatiesessie in de ochtend te doen met de hele groep. Doordat het een hele veilige groep is, durf ik dan wel. Want het is eigenlijk om te doen en een goede manier om je vaardigheden te oefenen. Het viel wel op dat er weinig respons kwam uit de groep. Preben Frederiksen gaf eerlijk toe dat zijn hoofd nog te vol zat, dat hij alles nog aan het verwerken was. Daar hadden denk ik meer mensen last van. Hierna konden we wat ontspannen, want we mochten onder een kleedje in het Moomin museum gaan liggen, terwijl we werden voorgelezen uit de boeken van Tove Jansson. Ik ken deze verhalen niet uit mijn jeugd, maar was gefascineerd hoe actueel de thema’s van deze verhalen nog zijn. We mochten helaas geen foto’s in het museum nemen, maar gelukkig staan er genoeg afbeeldingen online van de prachtige miniaturen.
Daarna kregen we een workshop waarin we onze favoriete plek mochten tekenen. Ik kwam tot de ontdekking dat ik tekenen met inkt heel leuk vind om te doen en dat ik er heel rustig van wordt in mijn hoofd, waardoor ik mij beter kon concentreren op alle presentaties die daarna nog gegeven werden. Die overigens heel interessant waren. Het gaf een duidelijk beeld van hoe cultuur heel belangrijk wordt geacht voor het welzijn van de mensen, dat alles centraal aangestuurd wordt en organisaties goed onderling samenwerken. Wel zie je nog een duidelijke scheiding tussen stad en platteland. Er wordt enorm geïnvesteerd in Tampere, wat het risico met zich meebrengt dat de regio leegloopt.
Alles bij elkaar was het een inspirerend, maar ook zeer intensief programma. Er was weinig ruimte om alles even te laten bezinken en er daardoor dieper op in te kunnen gaan. Ook miste ik de werksessies in kleinere groepen. Uit ervaring weet ik dat ik het lastig is om te kiezen, omdat er zoveel moois is dat je wilt laten zien. Maar ik denk dat het belangrijk is om met dit soort uitwisselingen te focussen op de ervaring en de verdieping, dat wat je niet online kunt doen.
