‘Kijk om je heen’, die boodschap wilden organisatoren Keunstwurk en Kunstkade de 250 bezoekers van het Cultuureducatiefestival meegeven. Middels het thema hoopten ze verbindingen te leggen en de deelnemers te inspireren en te prikkelen.
Het festival werd geopend door theatermaker Tjerk Ridder. Hij vertelde over de reis die hij aflegde voor zijn show Trekhaak Gezocht!. Zonder auto, maar met caravan trok hij eropuit om de afstand tussen Utrecht en Istanbul te overbruggen. Om trekhaken te vinden was hij afhankelijk van anderen. En daarin zit symboliek verscholen, want volgens Ridder heeft en zoekt iedereen figuurlijke trekhaken in zijn of haar leven. Door om je heen te kijken, kun je gebruikmaken van andermans trekhaak en zo verbreed je uiteindelijk je horizon.
‘Trekhaken’ in het onderwijs
De metafoor van de trekhaak gaat volgens Ridder ook op in het onderwijs. “In dat geval is de trekhaak iemand die aanmoedigt, hoop geeft en helpt richting te bepalen.” Docenten vervullen wat hem betreft een cruciale rol. “Die begeleiden een stukje van je leven en dat ook nog eens op het culturele vlak. Dus als het gaat over wat het is om mens te zijn en hoe je expressie kunt geven aan je gevoelens en je gedachten. Ik denk dat cultuureducatie kinderen vormt en ze leert richting te geven, onder andere als het gaat over het gestalte geven aan hun identiteit.”
Grenzen verleggen
Na het verhaal van Ridder startten de workshoprondes, met als intermezzo een uitgebreid diner. Tijdens de workshops leerden deelnemers onder andere hoe ze grenzen kunnen verleggen, leerlingen de ruimte kunnen geven, de ‘wij’ kunnen vinden in een tijd waarin het individu veelal centraal staat en de kracht van het collectief kunnen gebruiken.
Bij de lezing ‘Cultuur, ja! Maar hoe dan?’ benadrukte ontwikkelingspsycholoog Steven Pont het belang van cultuur voor de volledige ontwikkeling van kinderen en de rol die samenwerking daarbinnen speelt.
Petra was een van de bezoekers van de lezing. Haar functie als studentpastor en haar achtergrond in de theatereducatiewereld maakten dat ze het festival met veel interesse bezocht. Over de workshop van Steven Pont was ze erg te spreken. “Hij trok even alles uit perspectief en liet er een ander licht over schijnen. Bijvoorbeeld als het gaat over de pedagogen waar we nog altijd het onderwijs op baseren, die zijn inmiddels allemaal allang dood. We leven nu in een andere maatschappij, dus wat voor een groot deel van de vorige eeuw relevant was, matcht niet meer met wat er in het heden speelt.”
Met name de woorden over socialisatie zetten Petra aan het denken. “Er bestaat veel eenzaamheid onder jongeren en daar moeten we wat mee doen. We moeten ons meer richten op socialisatie of in ieder geval op zoek gaan naar een balans tussen het ‘wij’ en de ‘ik’, in plaats van enkel focussen op het individu. Hoewel ik een deel van de informatie al wist, zette het me toch weer aan het denken: wat betekent het nu voor mijn organisatie, wat wil ik eraan bijdragen en hoe kan ik het perspectief zo omdraaien dat het echt gaat om de verbinding?”
Fantasie de vrije loop
Naast de lezingen was er ook genoeg ruimte om actief bezig te zijn en de creatieve geest aan te spreken. Zo werd er gedanst en geëxperimenteerd, bijvoorbeeld met een green screen. Want hoe leuk is het om je fantasie even de vrije loop te laten en de meest absurde situaties te projecteren op een scherm?
Bij de ‘Popcorn in de klas’-workshop van Chris Beijer, filmleraar van het jaar 2023/2024, konden de deelnemers het ervaren. Een van hen was basisschooldocent en intern cultuurcoördinator Sigrid. Samen met haar groepje interviewde ze als zogenaamde nieuwslezer een otter over de herverkiezing van Donald Trump.
“Ik wil veel meer met film doen in de klas en wanneer kom je nu in aanraking met een greenscreen? Om dat te ontdekken moet je wel naar zoiets toe gaan. Wij hebben zelf geen greenscreen op school, maar de basisschool naast ons wel, dus die wil ik even lenen. Ik heb er nu al zin in om het uit te proberen met de kinderen en te kijken hoe het werkt.”
Het festival heeft Sigrid naar eigen zeggen enthousiast gemaakt en weer nieuwe inspiratie en ideeën gegeven. “Ik heb wat meer durf gekregen. Bij de eerste workshop waar ik was, ‘Grenzen verleggen in het cultuuronderwijs’, gaf kunstenaar Jacques Blommestijn ons mee om maar gewoon te doen en te luisteren naar leerlingen. Ze hebben echt enorme ideeën en in plaats van die meteen af te slaan, kun je er best voor openstaan en ze proberen uit te voeren.”
Kijken naar wat een kind nodig heeft
Dat het festival inspireerde en genoeg stof tot nadenken gaf, vertelt ook een andere leerkracht. Vooral de workshop van Steven Pont zette haar en haar team, met wie ze naar het festival afreisde, aan het denken. “We moeten soms wat meer uit onszelf stappen en kijken naar wat een kind nodig heeft. We moeten niet te veel op het individu focussen, maar juist wat meer op het samenwerken.”
Alle nieuw opgedane inzichten werden naderhand meteen besproken. “Mijn collega’s en ik hadden het erover dat we heel erg individueel bezig zijn op school, ook omdat we hoogbegaafdheidsleerlingen hebben. Maar is dat eigenlijk de goede weg? Of moeten we misschien dingen toch anders doen? En hoe dan? Steven Pont heeft ons heel erg aan het denken gezet.”
Ode aan het maken
Afsluitend volgde er nog een performance door Bart van Rosmalen en Anouk Saleming. Ze gaven een inspirerend en poëtisch optreden, waarin ze onder meer een ode brachten aan het ‘maken’, oftewel een ode aan Hephaistos, de Griekse god van de smeedkunst, het vuur en de vulkanen.
Met een borrel werd het festival feestelijk afgesloten. Sarah Dolstra, organisator van het evenement, kijkt tevreden terug op de dag. “Ik heb veel glimlachende mensen gezien en heel veel twinkelende oogjes. Ik zag ook dat mensen niet konden stoppen met kletsen, dus volgens mij hebben we de bezoekers aan het denken gezet en heeft de ontmoeting ook behoorlijk plaatsgevonden. Dat waren twee van de hoofddoelen en ik denk dat dat goed is gelukt.”
Tekst: Klaske Berger.
Foto’s: Lucas Kemper.
Deel je ervaring
Was jij erbij? Deel dan je ervaring via deze enquête klik hier.
Het invullen duurt maar een paar minuten en met jouw feedback kunnen we ons programma beter aansluiten op wat jij nodig hebt.
Ronnie Porte van Omrop Fryslân maakte ook een reportage over het festival.
Voor het verslag en de video klik hier.
Fotoverslag
Meer foto’s van het festival gemaakt door Lucas Kemper >
