Een plek om samen te ontdekken en te leren, om zo tot vernieuwend en inspirerend onderwijs te komen, dat is het idee achter de Maakplaats Innovatie. Er zijn geen vastomlijnde programma’s of te behalen leerdoelen. Nee, de maakplaats nodigt juist uit om op een compleet andere manier met jezelf en anderen kunstzinnig aan de slag te gaan. Het resultaat? Nieuwe inzichten, verdieping en echt ander onderwijs in de praktijk!
Voor de maakplaatsen werkt Keunstwurk samen met scholen, studenten, kunstenaars en onderwijskundigen. Momenteel zijn er twee maakplaatsen actief; Maakplaats Burgum (voor vakdocenten en scholen) en Maakplaats NHL Stenden (voor studenten). Een derde, Maakplaats VO (voor het voortgezet onderwijs) is in de maak en gaat later dit jaar van start.
Vanuit Keunstwurk begeleiden adviseurs Anne Graswinckel en Lisette Woldendorp het project. “Kort samengevat, is de Maakplaats Innovatie een onderzoekslab waarbij je een groot thema zoals ‘eenzaamheid’ of ‘macht’ met elkaar uitdiept en daarmee tot verrassend nieuwe inzichten komt,” legt Lisette uit. Wat de maakplaats anders en innoverend maakt dan andere methoden, is de persoonlijke aanpak die tijdens de sessies gehanteerd wordt. “Door te durven voelen wat zo’n thema met jouzelf doet, ga je echt de diepte in. En daar kom je tot nieuw begrip over jezelf en de wereld om je heen,” vertelt Anne enthousiast.
Samen leren en ontdekken
Binnen de maakplaats speelt de samenwerking tussen de deelnemers een wezenlijke rol. Het gaat immers om het samen maken, ontdekken en van elkaar leren. Naast de deelnemers, zijn er ook een kunstenaar en moderator aanwezig. De kunstenaar is er om de deelnemers mee te nemen in het creatieproces, te inspireren en ze te leren anders naar zaken te kijken. De moderator begeleidt en bewaakt het proces en stuurt bij waar nodig. Anne: “ons uitgangspunt is dat we het allemaal niet weten, maar we gaan samen op weg en komen zo van alles tegen!”
De kunstenaarsmindset
Het kloppend hart van de maakplaats is de kunstenaarsmindset. Deze zou je kunnen omschrijven als een andere manier van kijken naar de dingen om je heen. Het is een onderzoeksinstrument waarin verschillende stappen doorlopen worden. Het gaat hierbij niet om een vastomlijnd stappenplan – juist niet! – maar het is een levend proces, waarin de verschillende onderdelen door elkaar heenlopen en elkaar beïnvloeden en inspireren. Het gaat hierbij om durven voelen; hoe sta je in contact met jezelf, wat zijn je gevoelens en wat wil je daarmee. Helder denken; hiertoe kom je door het stellen van filosofische vragen of het gebruiken van je verbeeldingskracht. Anders kijken; waarin het gebruik van de zintuigen een belangrijke rol speelt. En gewoon gaan maken; daadwerkelijk met de materie bezig, het laten ontstaan en er vervolgens expressie aan geven.
De kunstenaarsmindset biedt de mogelijkheid om tot verdiepende gedachtes en inzichten te komen en gaat daarmee voorbij aan je eerste ideeën of vooroordelen over een bepaald thema. Anne licht toe: “in de hele kunstenaarsmindset gaat het om het volgen van je eigen nieuwsgierigheid en daar op verschillende manieren ruimte aan geven. Samen te onderzoeken wat het met je doet; met je gevoelens, je verbeeldingskracht of als je er met je handen mee aan de slag gaat.” En juist door dit samen met anderen te doen en die diepte in te gaan, ontstaan er verrassende en vernieuwende visies, ideeën en interventies!
Maakplaatsen Burgum, NHL Stenden en VO
In Burgum werkt Keunstwurk samen met Adriaan Groffen van cultuurlab Het Achterland. Samen met leerkrachten en vakdocenten is er onderzocht hoe cultuureducatie in het curriculum van scholen ingepast kon worden. Met tijd groeide dit uit tot een compleet nieuwe en levendige ontwikkelplek, waar al veel initiatieven uit voortgekomen zijn. “Er kwamen steeds meer scholen omheen staan en meer kunstvakdocenten die zich ermee verbonden,” vertelt Anne. “We hadden dit van tevoren ook niet bedacht, maar het levert veel energie en reuring in de buurt op!”
Sinds september 2023 is de maakplaats op NHL Stenden van start gegaan en werken Anne en Lisette samen met Margarite Smit. De reacties zijn tot nu toe zeer positief. “Er komen studenten van verschillende opleidingen bijeen – studenten van de PABO, Docent Theater, Docent Beeldende Kunst en Vormgeving, Social Work – die elkaar anders nooit ontmoeten. Dit heeft een prachtig effect op de samenwerking en het proces,” legt Lisette uit. “En door hun verschillende achtergronden kunnen ze elkaar heel mooi versterken, uitdagen en aanvullen!”
De plannen voor een Maakplaats VO voor vakdocenten op het voortgezet onderwijs zijn volop in ontwikkeling. “Er zijn veel kunstvakdocenten werkzaam in Friesland, maar die komen elkaar in de praktijk niet zo vaak tegen en dat is zonde!” licht Lisette toe. De kunstvakdocenten die ze gesproken heeft, reageren positief. Het idee is dat de Maakplaats VO rondreist door de provincie, zodat er in elke regio in Friesland samenwerkingen met plaatselijke kunstcentra en kunstenaars ontstaan, en er een zo breed mogelijk bereik is onder kunstvakdocenten. “Er zijn veel interessante thema’s die de aandacht verdienen, zoals het welbevinden van leerlingen, burgerschap of de rol van kunstmatige intelligentie. Met deze maakplaats kunnen we daar een prachtige bijdrage aan leveren!”
Inspirerende inzichten en vernieuwend onderwijs
Hoe een werksessie verloopt en wat er uiteindelijk uitkomt, is iedere keer weer een verrassing, óók voor Anne en Lisette. Zo stond er in oktober 2023 een sessie over interventies rondom eenzaamheid op het programma voor de studenten Social Work van de NHL Stenden. Er ontstond een gesprek over de prestatiedruk die de studenten ervaren. Ze gaven aan het lastig te vinden interventies te maken vanwege de druk die ze voelen het goed te moeten doen. “We ontdekten samen dat de studenten als het ware een instrument zijn en dit op hun opleiding leren beheersen. En dat het helemaal oké is om soms een fout te maken, want daar leer je juist van en word je uiteindelijk ook een betere social worker van. Dit inzicht gaf de studenten ruimte om anders naar zichzelf en hun studie te kunnen kijken.”
En dat is ook wat Anne en Lisette hopen dat de deelnemers meenemen van de maakplaatsen. Niet alleen nieuwe inzichten op het moment zelf, maar ook een duurzamere en andere houding ten opzichte van zichzelf en de wereld waarin ze zich begeven. De maakplaats geeft in die zin dus aanzet tot een volgende ontwikkelingsstap en die is voor iedereen anders. Anne is enthousiast over de resultaten: “je merkt dat de deelnemers na verloop van tijd een ander begrip hebben over zichzelf, tot nieuwe projecten zijn gekomen en echt andere lessen geven!”
Partners
De Maakplaats Innovatie is een initiatief waarbij Keunstwurk samen met scholen, studenten, boeiende kunstenaars en onderwijskundigen werkt aan nieuw inspirerend onderwijs. Lisette en Anne werken vanuit Keunstwurk aan de Maakplaats Innovatie met Margarite Smit (NHL Stenden) en Adriaan Groffen (Het Achterland).
Meedoen
Ben je nieuwsgierig geworden of wil je meedoen? Houd dan onze agenda en socials goed in de gaten of neem contact op met Lisette Woldendorp!
Tekst: Buro Anne schrijft.
Fotografie: Lucas Kemper.
Meer weten of meedoen?
