Keunstkracht is een inspirerend onderwijstraject voor docenten in het voortgezet onderwijs. Het ondersteunt, stimuleert en prikkelt kunstvakdocenten om tot betekenisvoller onderwijs te komen, door ze te laten zien hoe ze hun authenticiteit en kunstenaarschap bewust voor de klas in kunnen zetten.
Inge Westerhof, docent beeldende kunst op het CSG Ulbe van Houten in Sint Anna Parochie, kijkt er met veel plezier en waardering op terug. “Ik heb meer bodem gekregen,” vertelt ze enthousiast. “Ik had al het verlangen om meer als maker en kunstenaar voor de klas te staan in plaats van als docent. Bij Keunstkracht vond ik herkenning en kreeg ik inspiratiebronnen aangereikt om me hier meer in te verdiepen en er echt mee bezig te gaan.”
Samen met de andere deelnemers ging ze afgelopen najaar aan de slag met thema’s als authenticiteit en integriteit en leerden ze werken met de kunstenaarsmindset en de Wicked Arts Assignments. Professionals als kunstenaar TINKEBELL, lector kunsteducatie Emiel Heijnen en kunstvakdocent Jacques Blommestijn deelden hun visie en ervaringen en daagden daarmee de deelnemers uit om na te denken over hun eigen kunstenaarschap en zo tot verdieping te komen. Inge is geïnspireerd geraakt: “wat me het meest is bijgebleven, is dat we met kunst echt iets in handen hebben en je meer kunt veranderen in de wereld dan je denkt. Je moet het alleen durven en er echt in geloven.”
Andere mindset, ander resultaat
Het traject bestond uit vier werksessies, gevolgd door een vervolgsessie twee dagen later, waarin de thema’s verder werden uitgediept. “Wat ik zo fijn vond aan dit traject, is dat het langdurig was. Als ik naar een losse lezing ga, dan is het even leuk en daarna vergeet je het weer. Nu moesten we echt aan de slag, hadden we huiswerk en deadlines en dan moet je er echt iets mee,” legt Inge uit. Eén van haar favoriete onderdelen was de Ideeënfabriek met Emiel Heijnen, waar de deelnemers met de Wicked Arts Assignments aan de slag gingen. “We werden behoorlijk uitgedaagd en moesten in vijf minuten een nieuw Wicked kunstproject bedenken. Daar kwamen uiteindelijk de leukste en gekste dingen uit voort!”
[> Wicked Assignments 1 en > Wicked Assignments 2]
Het anders denken en buiten de gebaande paden gaan, is wat Inge mee wil nemen naar haar eigen lessen. “Ik merk dat mijn denken langzaam aan het veranderen is. Het zijn van die zinnen die me bij zijn gebleven, zoals de leerlingen meer vrijlaten in de opdrachten maar ze wel bepaalde kaders meegeven. Het inspireert me en ik probeer het op mijn eigen manier toe te passen,” legt ze uit. Zo moest de geijkte kleurencirkel die al meer dan dertig jaar op dezelfde manier op school wordt gegeven, eraan geloven. “In plaats van die weer op dezelfde manier te doen, laat ik het de kinderen nu veel meer zelf ontdekken. Juist door ze te laten experimenteren met het mengen, leren ze er veel meer van en onthouden ze het ook beter,” vertelt ze enthousiast.
Ook de leerlingen reageren er goed op. “Ze vinden het leuk om zo zelf aan de slag te mogen. Het is even wennen voor ze, maar ik merk wel, hoe vrijer ik de opdracht geef, maar wel gekaderd, hoe meer ik terugkrijg.” Van Inge zou het wel wat sneller mogen, maar ze begrijpt ook dat het tijd nodig heeft. “Het zit nu nog wat meer in de kleinere dingen, ik wil graag loskomen van dat schoolse. Ik wil nog iets meer durven, maar het begin is er!”
Wat ik de kinderen mee wil geven
Tijdens een andere werksessie moesten de Keunstkracht-deelnemers hun eigen kunstenaarsmanifest maken in de vorm van een zine. “Het zette me echt tot nadenken en heeft me geholpen helderder te krijgen waar ik voor sta en wat ik de kinderen mee wil geven.” Voor Inge is dat levenslessen bijbrengen vanuit de kunst. “Eén van mijn waardes is dat je niet zomaar alles weggooit. Tegenwoordig is alles voor handen, ook op school, terwijl we vroeger speelden met wat er was. Ik wil ze meer in hun verbeelding aanspreken, hen bewust maken en hen leren zo creatiever om te gaan met wat er al is.”
Deze visie neemt Inge mee in haar eindopdracht. In het voorjaar van 2025 zullen de kunstvakdocenten namelijk hun nieuw opgedane kennis toepassen in een eigen ontworpen kunsteducatietraject op hun school, gesubsidieerd en ondersteund door Keunstwurk. Daarbij wordt er gewerkt vanuit de Wicked Arts Assignments, waarbij een gegeven uit de maatschappij, iets uit de belevingswereld van de leerlingen en een kunstenaar, gecombineerd worden tot een kunstopdracht voor de leerlingen. Het is nu aan haar om de opgedane kennis de school in te brengen en daar verder te onderzoeken. Tijdens de uitvoering ervan krijgt Inge nog steeds begeleiding vanuit Keunstwurk.
“We leven in een wegwerpmaatschappij en er sterven diersoorten uit. Plastic speelt daarin een grote rol. Het wordt door dieren voor voedsel aan gezien, ze gebruiken het voor hun nesten en raken erin verstrikt. Dat gegeven wil ik graag omzetten naar kunst en mijn leerlingen daar zo bewust maken,” vertelt Inge vastberaden. Ze zocht contact met een kunstenares die ze zelf te gek vindt, Carolien Adriaansche. In haar beeldend werk hergebruikt Adriaansche plastic afval om anderen te inspireren om bewuster om te gaan met hun eigen consumptiegedrag.
“Zelf hou ik van grote kunstwerken in de openbare ruimte. Samen hebben we bedacht dat de leerlingen van plastic afval een diersoort van de toekomst gaan maken. Het beeld moet groter zijn dan henzelf.” Inge heeft ambitieuze plannen. Zo is ze van plan met haar leerlingen Omrin te bezoeken en met hen kunstwerken te maken van plastic dat in grote containers door de vuilstort voor de school wordt gedeponeerd. De werken zullen in de openbare ruimte worden geëxposeerd.
Inge heeft er zin in, maar spannend vindt ze het wel. “Ik hoop dat de uitwerking die ik voor ogen heb, ook echt gaat lukken. Het is een groot project, je krijgt subsidie, haalt er iemand van buitenaf bij, we willen de media erbij betrekken, dan wil je dat het slaagt. En dat hangt heel erg van mijn begeleiding af. Ik leg de lat hoog en daag mijn leerlingen uit, maar juist daardoor komen ze verder. Uiteindelijk komen ze dan tot een eindproject waar ze vet trots op zijn!”
Een eiland van gelijkgestemden
Het samenwerken met de andere vakdocenten tijdens Keunstkracht heeft Inge als heel prettig ervaren. “Ik vond het geweldig te ontdekken dat er gelijkgestemden met hetzelfde verlangen zijn! Het was erg fijn om tijdens de sessies de stof met elkaar te bespreken en erop te reflecteren. Het voelt voor mij als een achterban. We spreken elkaar niet dagelijks, maar weten elkaar te vinden als we even willen sparren.”
Keunstkracht bestendigde Inges visie als kunstvakdocent. “Het heeft me meer woorden gegeven. Ik kan nu terugvallen op bronnen en beter verwoorden waar ik voor sta. Door dit traject zo te doen en mensen te horen spreken die er echt hun levensvisie van hebben gemaakt, voel ik, dit mag er zijn. Dit is iets en hier wil ik ook naartoe werken. Ik weet nu, er is een heel eiland van mensen die hiermee bezig zijn, dat is toch super? Ik weet nu letterlijk waar ik heen moet en dat vind ik fijn. Anders blijft het bij een verlangen en doe je er niks meer mee.”
Hierin is Inge blij met Keunstwurk, die dit soort trajecten, workshops en lezingen organiseert. “Keunstwurk heeft voor mij meer een gezicht gekregen en ik ben nu sneller geneigd ook naar andere activiteiten te gaan. Ze hebben veel te bieden, maar ik had me daar nooit eerder in verdiept. Ik ken daar nu mensen en het voelt wat meer eigen, dus dat heeft Keunstkracht me ook gebracht!”
Meer informatie
Meer informatie over Emiel Heijnen en Wicked Arts Assignments vind je hier.
Een terugblik naar de Ideeënfabriek met TINKEBELL vind je hier.
Voor kunstvakdocenten heeft Keunstwurk samen met Kunstkade de Kunstvak-route ontwikkeld.
Meer informatie vind je hier.
Tekst: Anne van Lieshout
Fotografie: Lucas Kemper
Meer weten?
